از مجموعۀ یادداشت‌های کوتاه در تلگرام (کانال نسیمُگرام)

صوفیان بیش از دیگر جریان‌های اسلامی به زیارت‌گاه‌ها علاقه‌مند هستند و به قبور بزرگان و مشایخ خود اهمیت بیشتری می‌دهند. همین مسأله باعث شده است تا این اماکن در نزد آنان و در دوره‌های مختلف تاریخی، کارکردهای دیگری نیز بیابند.

یکی از جالب‌ترینِ این کارکردها، کاربری آموزشی آن‌هاست. مزار شیخ‌زاده عذرا ـ که اکنون به گورستان خاندانی نوادگان او تبدیل و معماری آن به عنوان یادگاری فرهنگی ثبت ملی شده است ـ از جملۀ مصادیق این کارکرد است.

این مزار پس از وفات او و به وسیلۀ همسرش، سید نجم‌الدین نقشبندی (۱۲۶۴-۱۳۴۰ ه.ق)، با دعوت از معماران همدانی و ساخت کورۀ آجرپزی اختصاصی، در جانب شرقی روستای هەمرۆڵه بر دامنۀ یک تپه ساخته شده و مدتی، محل آموزشی مدرسان مدعو و تحصیل طلاب وابسته به مرکز عرفانی نقشبندی آن‌جا بوده است.

آن‌چه در تصویر می‌بینید، ایوان مزار است که پیشتر محل پخت‌وپز و سکونت فصلی طلاب بوده است. بعداً طلاب به مسجد و خانقاه نقل مکان کرده‌اند و این‌جا به گور سایر نوادگان و قسمی از متعلقان اختصاص یافته است.